Wanneer moet er een commissaris aangesteld worden?

De wettelijke controle van de jaarrekening gebeurt door een commissaris, lid van het IBR. (WVV 3:72).

Niet alle jaarrekeningen worden gecontroleerd door een commissaris. In de wet zijn immers 2 uitzonderingen voorzien in welk geval de aanstelling van een commissaris niet verplicht is.

  1. uitzondering 1 : vennootschappen waarvan de vennoten onbeperkt aansprakelijk zijn vennootschappen onder firma, commanditaire vennootschappen en Europese economische samenwerkingsverbanden waarvan alle onbeperkt aansprakelijke vennoten natuurlijke personen zijn moeten geen commissaris aanstellen
  2. uitzondering 2 : de kleine vennootschappen of verenigingen (A) die niet genoteerd zijn of geen deel uitmaken van een groep die een geconsolideerde jaarrekening (B) moet opstellen en openbaar maken moeten evenmin een commissaris aanstellen

    (A) om als een vennootschap (of een kleine vereniging) te kwalificeren mag op balansdatum maximaal één van de volgende criteria overschreden worden (WVV 1:24 vennootschappen en 1:28 voor WZW en stichting):
    - jaargemiddelde van het aantal werknemers: 50
    - jaaromzet: 9 000 000 EUR
    - balanstotaal: 4 500 000 EUR
    ➔  iedere vennootschap wordt afzonderlijk beschouwd
    ➔ de criteria moeten gedurende 2 opeenvolgende jaren overschreden worden. Pas dan, en te beginnen vanaf het jaar volgend op de tweede overschrijding, is de vennootschap niet langer klein.

    (B) Een moedervennootschap is vrijgesteld van het opmaken van een geconsolideerde jaarrekening indien op balansdatum maximaal één van de volgende criteria overschreden worden (WVV 1:26 ):
    - jaargemiddelde van het aantal werknemers: 250
    - jaaromzet: 34 000 000 EUR;
    - balanstotaal: 17 000 000 EUR
    ➔ Vennootschappen die een consortium vormen (= onder centrale leiding staan), worden beschouwd als een moedervennootschap
    ➔ De criteria moeten berekend worden op geconsolideerde basis . Als er geen geconsolideerde cijfers zijn opgesteld, mag ook een vereenvoudigde berekening gemaakt worden om bovenstaande criteria te toetsen, door de balanstotalen en omzetten van alle verbonden vennootschappen gewoon bij elkaar op te tellen. De grensbedragen worden dan wel verhoogd met 20% (omzet 40 800 000 EUR en balanstotaal 20 400 000 EUR).
    ➔ Pas als 2 jaar na elkaar meer dan één criterium wordt overschreden, moet de moedervennootschap consolideren.

Individuele onderzoeksbevoegdheid

Indien geen commissaris moet worden aangesteld dan hebben alle aandeelhouders een individuele onderzoeks- en controlebevoegdheid gelijk aan die van een commissaris..

In de VZW kunnen in dat geval alle leden alle boekhoudkundige stukken en alle notulen van vergaderingen gaan inkijken.

Om deze individuele onderzoeksbevoegdheid op een professionele en kostefficiënte manier uit te oefenen zullen de aandeelhouders of leden van een VZW in sommige gevallen alsnog verkiezen om de controle toe te vertrouwen aan een commissaris, ook al is dit niet wettelijk verplicht.

Sancties

Vennootschappen of verenigingen die onterecht geen commissaris hebben aangesteld stellen zich bloot aan volgende sancties:

  • de nietigheid van het besluit van de algemene vergadering tot goedkeuring van de jaarrekening kan ingeroepen worden: doordat het controleverslag ontbreekt, zou een eiser de nietigheid kunnen inroepen van de goedkeuring van de jaarrekening indien de eiser kan aantonen dat dit een invloed heeft gehad op de besluitvorming van de vergadering.
  • Bestuurdersaansprakelijkheid: de bestuurders begaan immers een overtreding van het WVV.
  • Gerechtelijke benoeming commissaris: op eenvoudig verzoekschrift kan iedere belanghebbende een benoeming gerechtelijk afdwingen.